In deze workshop ging Gwenda Nielen dieper in op de effecten van online haat, de vraag wat we eraan kunnen doen, en wat er wereldwijd op dit vlak gebeurt. Online haat kan grote gevolgen hebben, zeker wanneer die haat gepolariseerde discussies aanwakkert.
Internetcultuur en de kracht van online haat
Het internet is grotendeels ongereguleerd, wat gebruikers in staat stelt anoniem uitspraken te doen zonder directe consequenties. Dit leidt tot schadelijk en immoreel gedrag, zoals het verspreiden van haat en het manipuleren van anderen. Vrouwelijke politici en vrouwen in het algemeen worden vaak het doelwit van shaming, canceling, bedreigingen en intimidatie.
De opkomst van de Manosphere, een beweging van mannen die zich verzetten tegen de emancipatie van vrouwen, is hier een treffend voorbeeld van. Deze groep ziet de verworven rechten van vrouwen als een bedreiging voor hun machtspositie. Onder deze beweging vallen ook incels (involuntary celibates), mannen die hun onvermogen om een vrouwelijke partner te vinden, toeschrijven aan vrouwen.
Thomas Theorema en de realiteit van perceptie
Een belangrijk principe dat werd besproken, is het Thomas Theorema: “If men define situations as real, they are real in their consequences.” Dit betekent dat als een situatie als waar wordt gezien, de gevolgen ook reëel kunnen zijn, ongeacht de feitelijke waarheid. Een voorbeeld hiervan is hoe uitspraken van politieke leiders, zoals Wilders’ karakterisering van Sigrid Kaag als “heks”, verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor de persoon in kwestie.
Deepfakes en manipulatie
De opkomst van technologieën zoals deepfakes draagt bij aan het probleem van online haat en desinformatie. Terwijl het relatief eenvoudig is om deepfake-foto’s te maken, vereist het maken van deepfake-video’s meer geavanceerde software. De meeste manipulatie online richt zich op tekst en foto’s, maar video’s worden ook steeds vaker gebruikt om verhalen te ondersteunen.
Wanneer prominente figuren zoals Thierry Baudet en Rob Jetten zich uitspreken over onderwerpen zoals non-binariteit, kunnen hun uitspraken viraal gaan en duizenden berichten genereren. Baudet beweert bijvoorbeeld dat non-binariteit niet bestaat, wat vervolgens haatberichten aanwakkert en mensen verder polariseert.
De rol van mannen en steun in de strijd tegen haat
Bij het bestrijden van online haat is het belangrijk dat mensen zich uitspreken voor degenen die kwetsbaar zijn. Vooral wanneer het gaat om gendergerelateerd geweld, moeten niet alleen vrouwen maar ook mannen zich uitspreken. Vrouwen die zich uitspreken over emancipatie, krijgen vaak te maken met extreme haat, wat hen ontmoedigt en hen soms dwingt zich terug te trekken uit publieke functies. Negativiteit raakt het brein diep, waardoor het moeilijk is om die los te laten. Dit is ook de reden dat vrouwen zich vaker terugtrekken uit publieke functies zoals politieke rollen.
Een gezamenlijke inspanning om normen van respect te promoten is cruciaal. De Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) zet zich in om een collectieve beweging te starten die respect en inclusie centraal stelt. Hierbij is het betrekken van de silent majority (de zwijgende middengroep) van groot belang.
Anonimiteit en radicalisering op social media
Anonimiteit op sociale media stelt mensen in staat hun mening te uiten zonder persoonlijke consequenties, maar dit kan ook leiden tot de organisatie van radicale ideeën. Radicale uitlatingen kunnen gemakkelijk escaleren wanneer ze online worden geframed en gedeeld. Negatieve berichten krijgen vaak meer aandacht omdat ons brein sterker reageert op zaken die angst opwekken. Dit effect kan bijdragen aan een verdere amplificatie van haat en polarisatie.
Het aanpakken van de haters zelf heeft weinig zin, aangezien zij vaak niet vatbaar zijn voor redelijke of rationele argumenten. Platforms moeten hun verantwoordelijkheid nemen in de moderatie van content, maar momenteel is er te weinig handhaving. Er is een belangrijke taak weggelegd voor de overheid om hierin in te grijpen.
