De Wet ingroeiquotum en streefcijfers (ook wel aangeduid als het ‘vrouwenquotum’) die sinds 2022 van kracht is, heeft geleid tot een betere balans in de man-vrouwverhouding binnen de raad van commissarissen (rvc) van beursgenoteerde bedrijven. Dat concluderen het Centraal Planbureau, de Universiteit Leiden, de Rijksuniversiteit Groningen, Bureau Pouwels en het Sociaal en Cultureel Planbureau in een onderzoek naar het effect van de invoering van het quotum.
Het onderzoek bestudeert de korte termijneffecten sinds de aankondiging van het quotum (2020) tot en met het eerste jaar van de inwerkingtreding (2022). Daaruit blijkt dat bedrijven al vanaf de aankondiging begonnen zijn met benoemingen die bijdragen aan een betere man-vrouwbalans in de rvc. Het aandeel bedrijven dat aan het quotum voldoet, is in die periode toegenomen van 34,5% tot 81,7%, waarbij een groei van 37,7%-punt kan worden toegeschreven aan het quotum. Tegelijk voldeed in 2022 18% van de bedrijven nog niet aan het quotum en had 8,5% zelfs helemaal geen vrouw in de rvc. De onderzoekers maakten ook een vergelijking met bedrijven die niet beursgenoteerd zijn, maar die wel in dezelfde sectoren opereren als de beursgenoteerde bedrijven en vergelijkbaar zijn in termen van omzet. Voor deze bedrijven geldt een streefcijferregeling in plaats van een bindend quotum. Bij deze ‘controlegroep’ nam het aandeel vrouwen in de rvc’s nauwelijks toe en lag dat in 2022 nog maar op 43%. Dit onderschrijft de effectiviteit van een bindend quotum ten opzichte van een vrijblijvend streefcijfer.
Voldoende vrouwelijk bestuurstalent
Het onderzoek biedt ook inzicht in individuele kenmerken van de leden van de rvc, zoals het opleidingsniveau, de opleidingsrichting, jaren bestuurservaring en jaren managementervaring. Een veelgehoord argument in de discussie over de invoering van quota is, dat er niet voldoende vrouwen met de juiste kwalificaties beschikbaar zouden zijn. Uit het gegeven dat behalve de verschuiving in de man-vrouwbalans er weinig veranderingen zijn opgetreden in de kenmerken van de commissarissen, blijkt dat die vrees ongegrond is. Ook is er geen bewijs voor het zogenoemde ‘golden skirt’-fenomeen; dat vrouwen vaker dan mannen in meerdere raden tegelijk een positie bekleden.
Nulmeting
Sinds 1 januari 2022 moet een nieuwe benoeming in rvc van beursgenoteerde bedrijven bijdragen aan een evenwichtige man-vrouwverhouding (ten minste een derde vrouw en een derde man). Uit een eerdere nulmeting bleken beursgenoteerde bedrijven en grote vennootschappen een vergelijkbare groei in het aandeel vrouwen te laten zien. Dit onderbouwt de stelling dat de snellere groei onder beursgenoteerde bedrijven kan worden toegeschreven aan het quotum.
Een aantal andere landen ging Nederland al voor met de introductie van een quotum, waaronder België, Frankrijk, Italië en Noorwegen. Ook in die landen zorgde de wetgeving voor meer vrouwen aan de top.
